Een kind met een autismespectrumstoornis (ASS) ervaart de wereld anders dan een kind zonder deze stoornis. Zo kan een kind met autisme moeite hebben met het verwerken van prikkels en informatie. Om je kind hierin te ondersteunen, delen wij een aantal tips om je kind om te leren gaan met prikkels of ze minder hard te laten binnenkomen.
Auteur: Marijke Uithol
Kinder- en jeugdpsycholoog met expertise in angst, trauma en rouw
Leeswijzer: daar waar hij/hem staat, kan ook zij/haar gelezen worden
Waarom dit artikel
ASS is een stoornis in de informatieverwerking in de hersenen. Hoe groot de invloed van autisme is en op welke manier precies, verschilt per kind. Over het algemeen is het zo dat iemand met een autismespectrumstoornis vaak een andere prikkelverwerking heeft: soms is hij overgevoelig en soms juist minder gevoelig voor bepaalde prikkels zoals geluiden, beelden of smaken.
In mei 2023 publiceerde ouders van nu een kort verslag van een interview met mij over dit onderwerp: dit heeft volgens psycholoog Marijke Uithol te maken met de prikkeldrempels die je kind heeft, die ook nog eens per zintuig kunnen verschillen. Heeft een kind bijvoorbeeld een lage drempel op het gebied van geluid, dan registreert hij (onvoorspelbare) prikkels zoals een knal of geroezemoes extra sterk.
Benieuwd naar het artikel op oudersvannu.nl? Klik hier
Hulpmiddelen voor autisme
Er zijn verschillende soorten hulpmiddelen op de markt die helpen om over- of onderprikkeling bij mensen met autisme tegen te gaan. Voor alle zintuigen is een hulpmiddel te bedenken, denk aan een koptelefoon als je kind gevoelig is voor geluid, of naadloze sokken voor kinderen die vooral last hebben van een gevoelige huid. Deze hulpmiddelen kunnen prikkels dan (tijdelijk) dempen of ze voegen juist een prikkel toe.
Observeer en leer
De belangrijkste tip die Marijke Uithol geeft voor je met hulpmiddelen aan de slag gaat: let op het gedrag van je kind én de omgeving waarin hij is. Als je kind wild rondjes aan het rennen is, kun je al snel denken dat hij overprikkeld is en behoefte heeft aan een prikkelarme omgeving. Maar het kan ook zo zijn dat hij uit een rustige omgeving komt en juist die extra prikkel zoekt om zichzelf alert te maken voor zijn volgende taak. Sowieso hoef je niet altijd alle prikkels weg te nemen, want je kind is in staat om een heleboel te leren. De key hierin is voorspelbaarheid: bereid je kind voor op wat hij per situatie kan verwachten.
Tip: Vind je het lastig om in te schatten wat je kind nodig heeft? Laat dan een prikkelverwerkingsprofiel opstellen door een professional, zodat je gericht aan de slag kunt met materiaal.
- 1. Verzwaringsknuffel
Voor kinderen met prikkelverwerkingsproblemen kan het kalmerend werken om een prikkel toe te voegen. Een verzwaarde knuffel is een voorbeeld van zo’n extra prikkel. Leg hem bij je kind op schoot of laat hem er lekker zelf mee knuffelen. Let op: overweeg je een echte verzwaringsdeken voor je kind aan te schaffen? Bespreek dit dan altijd met een professional.
- 2. Friemelen
Populair speelgoed zoals de ‘Tangle’ of ‘Pop It’ is aanvankelijk niet ontworpen als speelgoed, maar als hulpmiddel bij het verhogen van de concentratie of om zichzelf mee te ontspannen. Het ‘friemelen’ kan namelijk een extra prikkel geven om je kind alert te maken. Zo lukt luisteren bijvoorbeeld beter als je iets in je handen hebt. Anderzijds kan dit sensorisch speelgoed ook helpen bij het reguleren van spanning. Kijk naar het gedrag van je kind: zijn er bepaalde materialen waar je kind zich tot aangetrokken voelt? Laat hem zelf iets uitkiezen en maak afspraken over het gebruik hiervan.
- 3. Wiebelen
Ook een wiebelkussen is een voorbeeld van zo’n (tactiele) prikkel en kan fijn zijn voor kinderen die moeite hebben met stilzitten, bijvoorbeeld tijdens het eten of op school in de les. Heeft je kind een minder ontwikkeld lichaamsbewustzijn en bijvoorbeeld moeite met het bewaren van zijn evenwicht? Dan is zo’n kussen minder geschikt: het wiebelen kost in dat geval alleen maar extra energie.
- 4. Koptelefoon
Een koptelefoon met geluidsdemping of eentje met muziek: kijk naar wat je kind nodig heeft. Het kan fijn zijn om tijdelijk geluiden te dempen, maar misschien vindt hij het juist prettig om muziek aan te hebben. Zeker als hij daarna weer in een drukke omgeving komt is dit aan te raden: zo hou je het voorspelbaar voor je kind als de koptelefoon af gaat op een plek waar veel omgevingsgeluid is.
- 5. Naadloze sokken
Kriebelende etiketten of naden in kleding, niet graag aangeraakt willen worden: allemaal signalen dat je kind extra gevoelig is voor prikkels op het gebied van tast. Naadloze sokken of ondergoed kunnen dan verzachtend werken. Deze sokken van Knit Ride zijn vanuit de teen vanuit één stuk gemaakt en vormen als een cocon om de voet.
Heb je vragen naar aanleiding van dit artikel of heb je nog meer tips? Klik hier om een mail te sturen.
Disclaimer: alle rechten voorbehouden aan de auteur.
© Copyright Psychologiepraktijk Marijke Uithol 2022. Alle rechten voorbehouden. De op deze website afgebeelde gegevens, waaronder begrepen teksten, foto’s, beeldmerken, (handels)namen en logo’s, zijn eigendom van of in licentie bij Psychologiepraktijk Marijke Uithol / De Butskees-methode en worden beschermd door het auteursrecht, merkenrecht en/of enig ander intellectueel eigendomsrecht. De hiervoor genoemde rechten gaan op geen enkele wijze over op (rechts)personen die toegang krijgen tot deze website.
De inhoud van deze website mag alleen worden gebruikt voor persoonlijke doeleinden. Het gebruik voor commerciële doeleinden is niet toegestaan. Het is de gebruiker van de website niet toegestaan de inhoud van de website geheel of gedeeltelijk te reproduceren, over te dragen, te verspreiden, te bewaren of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Marijke Uithol.