Nachtmerries (bij kinderen)

Nachtmerries
Rotdingen, ja toch? Je kan ze niet bewust sturen, ze zijn niet te negeren.
Ze leveren spanning op voordat je gaat slapen en ze kunnen je de hele dag zelfs bezighouden.
Wat kun je ermee?

Als ouder wil je je kinderen het allerbeste geven, maar helaas hoort een angstige nacht soms ook bij het opgroeien. Het is niet ongewoon dat kinderen op een gegeven moment nachtmerries hebben. Of het nu gaat om een enge boze wolf, een monster onder het bed of een spannend avontuur dat verkeerd afloopt, nachtmerries kunnen je kind flink uit hun slaap houden. Als jij je herkent in het beeld van een kind dat ’s nachts met tranen in zijn ogen wakker wordt, ben je absoluut niet alleen. Maar hoe ga je ermee om? Wat is normaal en wanneer moet je actie ondernemen?

---

Ze tergen mijn cliënt (meisje, tien jaar oud) al een paar maanden. Soms is het gelukkig even minder, niet wetende waardoor.

Ik begin met een uitgebreide intake, volgens het Kindgesprekmodel. Hierin komt alle noodzakelijke algemene informatie aan bod: haar gezin, haar hobby’s, inventarisatie van klachten, ingrijpende gebeurtenissen, etc.

Vooral ben ik benieuwd naar de volgende antwoorden:
– Kan ik een duidelijke aanleiding vinden voor de nachtmerries?
– Wat is de last voor dit meisje in het dagelijks leven?
– Wat heeft zij al gedaan om het minder te laten worden?

Ik neem je eerst even mee in een stukje kennis over nachtmerries, voordat we verder gaan.

Wat zijn nachtmerries eigenlijk en waarom komen ze voor?

Nachtmerries zijn eigenlijk een soort ‘verhaal’ die je kind in hun slaap bedenkt, vaak tijdens de REM-slaap, wanneer het brein super actief is. Voor je kind is zo’n nachtmerrie soms zo echt dat het even lijkt alsof de angst die ze voelen, daadwerkelijk gebeurt. Dit komt vaak voor bij kinderen tussen de 3 en 8 jaar, maar eigenlijk kunnen alle leeftijden wel eens te maken krijgen met een nachtelijke angstaanval.

Er zijn verschillende oorzaken voor nachtmerries:

1. Overprikkeling overdag – Heeft je kind een drukke, intense dag gehad? Nieuwe dingen leren, spannende of zelfs stressvolle gebeurtenissen kunnen de geest van een kind overbelasten en ‘s nachts zich uiten in nachtmerries.
2. Veranderingen in het leven – Grote veranderingen, zoals een verhuizing, een nieuwe school, een scheiding of zelfs een nieuw broertje of zusje, kunnen je kind uit balans brengen en zorgen voor onrust in de nacht.
3. Angst of stress – Als je kind zich ergens zorgen over maakt (bijvoorbeeld een nieuwe situatie of iets dat hen bang maakt), kan die stress zich uiten in dromen die niet zo prettig zijn.
4. Verkeerde media – Kinderen zijn vaak veel gevoeliger voor wat ze zien en horen. Een enge film, zelfs als die bedoeld is voor kinderen, kan hun nachtmerries veroorzaken.
5. Gezinsdynamiek – Spanningen thuis kunnen het gevoel van veiligheid van een kind ondermijnen, wat ook zijn of haar nachtmerriepatroon kan verstoren.

Soms leiden nachtmerries tot andere klachten: bedplassen, angst om alleen te zijn, angst om te gaan slapen, etc.

Hoe gaat de behandeling verder

In ons voorbeeld waren er op de tijdlijn verschillende gebeurtenissen met een gemeenschappelijk thema: het gevoel van eenzaamheid door de (emotionele) afwezigheid van een ouder. Er kwam een flinke dosis erkenning haar kant op toen mama haar gevoelens valideerde: “Het is begrijpelijk dat jij dit nu heel spannend vindt, we hebben jou niet altijd goed kunnen helpen om met al jouw gevoelens om te gaan.” Ze kroop dicht tegen mama aan en begon te snikken.

In de eerste sessie geef ik direct een aantal ontspanningsoefeningen mee. Oefening #5 t/m #10 uit het Uitleg- Oefen en Werkbladenpakket zijn lichamelijke oefeningen die haar leren spanning in het lichaam op te merken. Deze oefeningen helpen haar ook – door middel van ademhaling en visualisatie – om die spanning te laten afnemen. Zie het als een snelle oplossing; soms is deze ‘quick fix’ precies wat ze nodig heeft.

We maakten een plannetje om van Bangkees naar Butskees te komen met Werkblad #11, zo werd lekker overzichtelijk wat haar allemaal te wachten stond. We konden negatieve automatische gedachten opsporen met werkblad #12 Denk je?

Met EMDR in mijn eigen rugzak kan ik deze techniek ook inzetten. Maar mocht je niet bekend zijn met EMDR, lees dan vooral verder, want er komen nog meer praktische tips 😉 Samen bepalen we:

• Wat het engste beeld van de nachtmerrie is (bijvoorbeeld een ouder die wegloopt en haar achterlaat).
• Wat de grootste angst voor de toekomst is (zoals het idee dat papa of mama doodgaat).

We doorlopen meerdere keren de denkbeeldige video van het avondritueel, waarbij we de oplopende spanning verminderen door het toepassen van het EMDR-protocol.

VOOR HET SLAPEN – Om de angst voor het slapen te verminderen, het hoofd leeg te maken en te leren dat de nacht niet gevaarlijk hoeft te zijn, vult zij samen met een ouder het ‘Even napraten’-notitieblok in.

IN DE OCHTEND – Om de voortang goed te kunnen monitoren houdt zij een slaapdagboekje bij, waar zij in opschrijft hoe de nacht is gegaan en met welke stemming zij wakker is geworden. Een wens voor de dag zorgt voor focus, zoals:
– Ik ben sterk en kan alles aan wat de dag me brengt.
– Vandaag ga ik mijn best doen en plezier hebben in alles wat ik doe.
– Ik ben uniek en belangrijk, en ik ben trots op mezelf.
– Ik mag fouten maken, want ik leer van alles wat ik doe.

Hoe kun je je kind geruststellen voor het slapengaan? Algemene tips

Hier nog een paar algemene tips om je kind te helpen de nachtmerries een beetje beter aan te kunnen:

1. Creëer een veilige slaapomgeving – Zorg ervoor dat de slaapkamer van je kind een plek is waar ze zich veilig voelen. Een nachtlampje of een knuffel kan wonderen doen voor die geruststelling.
2. Rustige bedtijdroutine – Een ontspannen avondritueel kan helpen om je kind voor te bereiden op de slaap. Lezen, zachte muziek of rustig praten kan helpen om het brein tot rust te brengen voordat ze gaan slapen.
3. Praten over de nachtmerrie – Als je kind ’s nachts wakker wordt van een nachtmerrie, probeer dan niet meteen te zeggen: “Het is maar een droom.” Soms kan het voor je kind helpen om over de nachtmerrie te praten. Dit kan ze helpen het in perspectief te plaatsen.
4. Afleiding helpt – Als je merkt dat je kind elke avond moeite heeft om in slaap te vallen, kun je proberen wat afleiding te bieden voor het slapengaan. Denk aan het vertellen van een geruststellend, positief verhaal of het laten luisteren naar een kalmerende audiocursus.
5. Het helpen herkennen van angsten – Het is belangrijk om te begrijpen wat de angsten van je kind zijn. Probeer samen met je kind te ontdekken waar ze bang voor zijn, zodat je ze op een positieve manier kunt leren omgaan met die angsten.

Wanneer moet je actie ondernemen?

In veel gevallen zijn nachtmerries gewoon een fase in de ontwikkeling van je kind. Ze gaan meestal vanzelf over. Maar soms kunnen nachtmerries een teken zijn van iets anders, en in dat geval is het goed om verder te kijken.

• Frequentie: Als je kind elke nacht wakker wordt van nachtmerries, kan dat meer zijn dan een tijdelijke fase.
• Angst in de dag: Als je merkt dat je kind overdag extreem angstig is of zich voortdurend zorgen maakt over de nacht, kan het goed zijn om eens te praten met een kinderpsycholoog.
• Verstoringen in het dagelijks leven: Als de nachtmerries het dagelijks functioneren van je kind beginnen te beïnvloeden, bijvoorbeeld moeite met concentreren op school of een verandering in gedrag, kan het handig zijn om dit met een deskundige te bespreken.

Wanneer is doorverwijzen nodig?

Als je je zorgen maakt dat de nachtmerries van je kind niet ‘normaal’ zijn of als ze gepaard gaan met ander gedrag zoals ernstige angst of slaapwandelen, kan het nuttig zijn om hulp te zoeken. Het staat je altijd vrij om een mail naar ons te sturen, we denken graag met je mee (behandeling bij de Butskees-methode doen we vanuit mijn praktijk www.ppmu.nl, klik hier voor meer informatie).

“Als ouder is het belangrijk om niet in paniek te raken.”

Een leuke tip van ChatGPT. Dank voor dit inzicht. Open deur beleid. Maar zo lastig! Hoe doe je dat?

Het Butskees-Basisboek (en de Verdiepingstraining als je meer ondersteuning zoekt) is the place to go als je wilt leren en oefenen over spanningsregulatie. Bij je kind én voor jezelf.

Zorg er bijvoorbeeld voor dat je zelf opgeladen blijft door overdag genoeg (mini)pauzes en rustmomenten in te lassen als je zelf teveel slaapuren mist.
En vraag om hulp in de nacht, ook als je kind alleen om jou vraagt. Maakt duidelijke afspraken met je kind: “Als jij vannacht wakker wordt, komt (…). Ik ga even goed slapen vannacht zodat ik er morgen weer helemaal voor kan zijn.”

Tot slot…

Nachtmerries zijn vaak een tijdelijk ongemak, maar ze kunnen voor zowel jou als je kind een grote invloed hebben op de nachtrust. Wat voor het ene kind werkt, hoeft voor het andere niet te werken, dus blijf experimenteren met wat het beste werkt voor jullie gezin. En bovenal, blijf luisteren, steunen en praten over de dromen en angsten die je kind heeft. Jullie kunnen dit samen overwinnen!

Slaap lekker, en wees gerust, en bedenk: nachtmerries gaan voorbij.

💚 Marijke

Heb je vragen naar aanleiding van dit artikel of heb je nog meer tips? Klik hier om een mail te sturen.

En nu…?

Ben jij op zoek naar meer achtergrondinformatie over de Butskees-methode? Schaf dan het Butskees-Basisboek aan of neem deel aan de gratis online training: Starten met Butskees. In het boek en tijdens de training word je meegenomen in het ontstaan van de methodiek en leer je a.d.h.v. praktijkvoorbeelden waar, wanneer en hoe de methodiek ingezet kan worden.
Wil je juist meer oefenen met de methodiek en handvatten krijgen om de Kezen te introduceren bij je kind, leerling of cliënt? Neem dan deel aan de Butskees-Verdiepingstraining. In 4 dagdelen ga je intensief aan de slag met het toepassen van de Butskees-methode a.d.h.v. jouw praktijkvraagstuk. Onderdelen zoals prikkelverwerking, de spanningsberg en het brein en een tal aan gesprekstechnieken komen voorbij. Jouw persoonlijke ontwikkeling vormt de rode draad voor deze 4 dagen, want hoe kan je iemand het beste begeleiden in het ontdekken en reguleren van zijn/haar binnenwereld? Juist! Door zicht te hebben op die van jezelf!
Geen idee waar je moet beginnen met het aanschaffen van materiaal? Geen probleem, wij helpen je graag op weg. Stuur een mailtje naar info@butskees.nl, dan spreken we elkaar snel! Veel Butskees-plezier!

Disclaimer: alle rechten voorbehouden aan de auteur.

© Copyright Psychologiepraktijk Marijke Uithol 2022. Alle rechten voorbehouden. De op deze website afgebeelde gegevens, waaronder begrepen teksten, foto’s, beeldmerken, (handels)namen en logo’s, zijn eigendom van of in licentie bij Psychologiepraktijk Marijke Uithol / De Butskees-methode en worden beschermd door het auteursrecht, merkenrecht en/of enig ander intellectueel eigendomsrecht. De hiervoor genoemde rechten gaan op geen enkele wijze over op (rechts)personen die toegang krijgen tot deze website.

De inhoud van deze website mag alleen worden gebruikt voor persoonlijke doeleinden. Het gebruik voor commerciële doeleinden is niet toegestaan. Het is de gebruiker van de website niet toegestaan de inhoud van de website geheel of gedeeltelijk te reproduceren, over te dragen, te verspreiden, te bewaren of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Marijke Uithol.