Is het liegen of de wereld mooier maken dan dat hij is?
‘Waarom lieg je tegen mij?’.
Voor mij spreekt een moeder haar dochter op wanhopige toon aan. De dochter kruipt ineen: ‘Ik lieg niet!’
‘Lieg niet!’ Roept vader boos.
Het meisje maakt zich groot en schreeuwt terug: ‘Ik zeg toch dat ik niet lieg!’.
Herken je dit? Lees dan vooral verder.
Hoe zou het zijn als we liegen anders bekijken. De woorden van je kind niet bestempelen met een negatief oordeel dat het woord ‘liegen’ draagt, maar zien als functioneel gedrag ‘om de wereld mooier te maken dan dat het in werkelijkheid is’? Blijkbaar is het nodig voor je kind om te liegen om zichzelf beter te voelen. Maar waarom?
Weet jij het?
Dat wordt jouw vraag ‘Waarom liegt mijn kind!’ vervangen door
‘Ik ben benieuwd wat de reden is, dat mijn kind de wereld mooier maakt dan dat hij is.’
Liegen bekeken door de bril van de drie emotionele basisbehoeften.
Moet je eens kijken wat er gebeurt als stopt met het gebruiken van de term ‘liegen’ en overgaat tot de volgende interventies.
Ervan uitgaande dat iedereen drie emotionele basisbehoeften heeft. In de Butskees-methode hebben we dat vertaald naar drie behoefte-emmers.
Zijn alle drie je emmers goed gevuld? Dan voel je je gezien, begrepen en serieus genomen.
Wat zou dan de reden kunnen zijn dat je iemand niet de waarheid vertelt?
Als we ‘hunkering naar liefde – de wens om gezien te worden’ als een feit aannemen, kun je liegen zien als een snelle manier om je behoefte-emmers gevuld te krijgen.
Verbondenheid
Wens: connectie, meer/beter sociaal contact:
Gevoel: Sipkees (schaamte en onzekerheid)
Middel (wat doe ik om dit nare gevoel te verdragen of te verminderen?): opscheppen
Als je de wereld mooier maakt voor jezelf, ben je misschien niet tevreden met jezelf en hoe jij doet in de werkelijke wereld.
J wil graag vrienden. Hij heeft veel opstootjes met anderen, hij weet niet goed hoe hij sociaal contact aan kan gaan en vriendschappen kan volhouden.
Hij vertelt gedetailleerd over interessante gebeurtenissen die nooit hebben plaatsgevonden om interessanter te lijken.
Compententie
Wens: het gevoel te hebben dat ik iets kan.
Gevoel: Bangkees (‘ik kan dit niet’, onkunde)
Middel (wat doe ik om dit nare gevoel te verdragen of te verminderen?): verbloemen
Door te liegen, en je slechte eigenschappen te verbloemen, hoop je op erkenning van de mensen die er voor jou toe doen.
M wil graag aardig gevonden worden. Zij liegt over de dingen die zij moeilijk vindt, om liefde en erkenning te krijgen van anderen.
Autonomie
Wens: om mijn eigen wereld in te richten op mijn manier
Gevoel: Booskees (oneerlijk dat ik iets niet mag)
Middel (wat doe ik om dit nare gevoel te verdragen of te verminderen?): proberen de straf te vermijden.
Door te liegen en zo de straf te vermijden, hoop je dat je je eigen ding kan doen, zonder dat anderen zich ermee bemoeien.
‘Heb ik niet gedaan’, zei K. Hij liegt in de hoop hiervoor geen straf te krijgen.
En nu?
Een kind dat liegt, lokt uit dat jij ook je spanningsberg oploopt. Het strookt niet met jouw waarde van eerlijkheid en wordt als onrespectvol opgemerkt.
Liegen afstraffen, heb je dat al eens geprobeerd? Had het zin? Fijn! Echter, leidde het ook tot meer verbinding tussen jou en je kind? Kon je onderin je spanningsberg blijven? Ai, vast niet.
Liegt jouw kind nog steeds? Tijd voor wat nieuws!
- Stop met het aanspreken van je kind als ‘je liegt!’; hierdoor voelt je kind afkeuring.
- Gebruik termen die leiden tot begrip. Benoem letterlijk wat je opmerkt en de feiten die je weet: ‘je zegt… de juf/meester vertelt… ik zag je (…) doen…’
- Verwonder jezelf en wees nieuwsgierig: ‘Ik vraag mij af hoe het kan dat dit gebeurd.’
- Geef de teksten bij ‘het middel’ van het kind terug in een reflectie (meer over reflecties zie …. in het Butskees-Basisboek): je bent bang voor straf als je vertelt wat er echt gebeurd.
- Zorg ervoor dat de behoefte-emmers gevuld blijven, zodat de reden om te liegen minder groot wordt.
- Als je weet welke emmer bijgevuld moet worden, kun je aan de slag. Zie het Butskees-Basisboek hoe je de verschillende emmers kan vullen. Ook leer je hoe je je eigen emmers gevuld kan houden, zodat je minder snel je spanningsberg oploopt.
- Ondersteun je kind in het aanleren van de vaardigheden die hij nodig heeft om zijn wensen te vervullen. Bijvoorbeeld: is de wens meer/beter sociaal contact? Dan is een SOVA-training wellicht handig.
Je kind leren zien en je kind leren zichzelf te zien? Zet het Totaalpakket in met Uitleg- en Oefenbladen en de Werkbladen.